1
دانشکده زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
2
دانشیار دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.
3
استادیار دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران،
10.22034/rcc.2022.563163.1035
چکیده
زنان به عنوان کاربران شبکه اجتماعی اینستاگرام همواره خواستههایی را در زمینه موضوعات مرتبط با خود مطرح میکنند که برگرفته از گفتمانهایی است که دانسته یا ندانسته به آن پایبند هستند. از آنجا که یکی از نقشهای زنان مادری است و با توجه به اهمیت این نقش در حفظ خانواده و جامعه، هدف این پژوهش گفتمان شناسی فرهنگی-اجتماعی زنان در اینستگرام و بررسی جایگاه خواستههای مادران بود. رویکرد این پژوهش اکتشافی و روش تحقیق کاربردی و کیفی بوده و برای انجام آن از روش تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف استفاده شد. جامعه آماری، کلیه صفحات واقعی کاربران زن ایرانی با بیش از 10000 دنبال کننده، با استفاده از روش نمونهگیری نااحتمالی و تکنیک هدفمند، از هزار صفحه، 56 صفحه دارای شرایط بودند. در نهایت یازده گفتمان محبوب زنان در اینستاگرام پیدا شد. در این گفتمانها تنها یک گفتمان به این موضوع پرداخت. گفتمانهای دیگر رویکردهای متفاوتی نسبت به مادران داشتند. گفتمان فمنیست رادیکال و گفتمان فمنیست لیبرال، نقش مادری را به طور کامل نپذیرفتند، گفتمان توانمندسازی زنان، گفتمان مطالبات فرهنگی و اجتماعی زنان، گفتمان ضدبلاگرهای تبلیغاتی و گفتمان مثبت نگری به بدن، نسبت به نقش مادری و مطالبات آن، بیتفاوت بودند و گفتمان حقوق زن، گفتمان خشونت علیه زنان، گفتمان فمنیست اسلامی و گفتمان نواندیشان دینی، صرفاً به مسائل حقوقی مادری توجه داشتند. این وضع نشان از اهمیت پایین خواستههای فرهنگی و اجتماعی مادران دارد. به عبارت دیگر، اگرچه مادر نقش مهم و پررنگی در جامعه دارد اما به علل مختلف که نیازمند تحقیقی مجزا است، در مقایسه با سایر نقشهای زنان از اهمیت کمتری برخوردار است.